Loading...
 

Kino – od kina oka do kina pędzla

Historia ruchomych obrazów
Za początek kina uznaje się pierwszą publiczną projekcję filmu braci Augusta i Luisa Lumierów „Wyjście robotników z fabryki” w 1985 roku. Szybko zyskało ono popularność nie tylko wśród mieszkańców Paryża ale również na prowincji. Początkowo filmy były krótkie, trwały kilkanaście minut i koncentrował się na ukazywaniu codziennego życia. Szybko jednak filmowcy odeszli od dokumentowania codzienności na taśmie filmowej w kierunku inscenizacji [1]. Film akcji zapoczątkował film „Wielki napad na pociąg” Edwina Portera, a filmy fantastyczne „Podróż na księżyc” George Mélièsa. Dalsze etapy rozwoju sztuki filmowej, to zatrudnianie aktorów filmowych do odgrywania ról (1908 rok). Następnie wyjście realizatorów w plener oraz zdjęcia wykonywane ruchomą kamerą i zastosowanie montażu. Wszystkie te nowatorskie rozwiązania można było zobaczyć w filmie D.W. Griffitha „Narodziny narodu” z 1915 roku. W kolejnych latach powstawały nowe gatunki kinowe. W latach dwudziestych Charles Chaplin stworzył klasyczny typ komedii filmowej (burleska), a Sergiusz Eisenstein, Wsiewołod Pudowkin i Aleksander Dowżenko wykorzystali techniki nowoczesnego montażu tworząc film agitacyjny. W Niemczech w czasach hitlerowskich Leni Riefenstal stworzyła nową formę propagandy filmowej reżyserując film „Wola mocy”. Równolegle oprócz filmu fabularnego (aktorskiego) rozwijał się też film dokumentalny, np. kroniki filmowe oraz rysunkowy, animowany [2].

Informacja dodatkowa 1: Film fabularny


Za jego twórcę uważany jest George Méliès założyciel manufaktury Star-Film pod Paryżem we Francji. Nazywany był „magikiem kina” i „czarodziejem ekranu”. Wyprodukował on około 500 filmów o tematyce fantastycznej. Najsłynniejsze z nich to „Podróż na księżyc” (1902), „200 tysięcy mil podmorskiej żeglugi” (1907), „Zdobycie bieguna” (1912). W historii kina George Méliès zasłynął jako twórca licznych tricków filmowych, wykorzystywany w kinie przez wiele kolejnych lat. Starał się też przekonać innych producentów do ujednolicenia standardów, dzięki czemu dystrybutor mógł rozpowszechniać wszystkie wyprodukowane filmy niezależnie od tego przez kogo i gdzie zostały zrealizowane [1].

Dynamiczny rozwój kina, jako medium masowego wymusił zmiany w samym procesie produkowania filmów, które w tym okresie stały się już istotną gałęzią show bussinesu. W odpowiedzi na potrzeby kina lat dwudziestych XX wieku, rozwinęły się duże studia filmowe zdolne udźwignąć rosnące koszty filmu. Były one bardzo wysokie, gdyż obejmowały nie tylko zatrudnianie popularnych aktorów, ale również przygotowanie dekoracji, które wymagało specjalnych pomieszczeń. Ogromne koszty produkcji filmowych sprawiły, że ich właściciele tworzyli kampanie producenckie, które opanowały niemal całą branżę filmową. W Stanach Zjednoczonych dominowała «wielka piątka» z Hollywoodu: Metro-Goldwyn-Mayer, Warner, Paramount, Twentieth Century Fox, oraz RKO, z których cztery do dzisiaj pozostają światowymi producentami. Liczące się współcześnie globalne wytwórnie to także Universal i Columbia [2].

Źródło: Timecode film production, Historia Kina - DISCOVERY / INTEL, 24.10.2011 (dostęp 05.12.2020). Dostępne w YouTube: https://youtu.be/rdmTXc9bpiU(external link).

Zmiany o charakterze technicznym w kinie
Początkowo kino było nieme, w związku z tym wypracowano odpowiednie rozwiązania i kanony estetyczne, które spowodowały, że w pełni dźwięk do filmu wprowadzono dopiero w 1927 roku. Pierwszym filmem prawdziwie dźwiękowym był „Śpiewak z jazzbandu” (Anthonego Croslanda 1927). Wprowadzenie dźwięku do filmu dało początek nowoczesnej kinematografii [1]. Stworzenie filmu kolorowego było problematyczne. Film analogicznie jak fotografia były początkowo wyłącznie monochromatyczny, co pozwalało jedynie na projekcję obrazów w odcieniach szarości. W pierwszym okresie kina kolor był wprowadzany do filmów dzięki ręcznemu ich kolorowaniu. Innym sposobem było wirażowanie kliszy a więc przebarwianie jej fragmentów [3]. Czasem malowano tylko niektóre elementy taśmy, jak np. Eisenstein w „Pancerniku Potiomkinie” zabarwił sztandar. Problem koloru w filmie rozwiązano w latach 30. XX wieku w zakładach w Niemczech i USA [1].

Film jako medium masowe
Film w stosunku do teatru nie wnosił nowych funkcji ani treści. Bazował na tradycyjnej rozrywce i pokazywał znane jej formy, takie jak dramat, komedia itd. Nowatorska była jednak forma ich rozpowszechniania i prezentowania. Sala kinowa szybko została doceniona przez klasę robotniczą, która w wyniku zmian społecznych zaczęła dysponować wolnym od pracy czasem i chciała spędzać go w sposób atrakcyjny i rodzinny [4]. Kino ze względu na cenę i udostępniony repertuar odpowiadało na potrzeby tej kategorii odbiorców. Film spopularyzował wśród nich część dóbr kultury, które dotąd były dostępne jedynie wyższym warstwom społecznym, co stanowiło realizację ich oczekiwań. W konsekwencji zdaniem Dennisa McQuaila (2007) zaowocowało to bardzo szybkim rozwojem tego medium. W niedługim czasie od wynalezienia kino stało się medium masowym zdolnym docierać do bardzo dużej widowni nie tylko w miastach ale również w regionach wiejskich. Wskazuje to, że film kinowy potrafił zaspokoić ukryte zapotrzebowanie na pewien typ rozrywki, którego w tym czasie oczekiwały duże rzesze odbiorców [5].

Cechy filmu jako medium masowego:

  1. Film kinowy był pierwszym audiowizualnym medium masowym, opartym głównie na fikcji narracyjnej, choć nie zawsze.
  2. Do początku miał uniwersalny wpływ na odbiorców, był nastawiony na masowego widza, który był adresatem treści filmowych, dlatego były one dopasowane do przeciętnego odbiorcy.
  3. Dzięki sieci dystrybucji i organizacji produkcji filmów miały one międzynarodowy charakter. Należy jednak zauważyć, że w obszarze produkcji filmowej pozycję dominującą miało kino amerykańskie. Związane to było z rozwojem w USA przemysłu filmowego i studiów produkujących filmy już od I wojny. W Europie te procesy zahamowała II wojna i dlatego musiały ustąpić dominującą pozycję Ameryce.
  4. Film od początku miał wyjątkowy charakter jako medium, z którym łączy się towarzyskość i prywatność. Wyjścia do kina zwykle odbywały się z rodziną, bliskimi osobami lub w gronie przyjaciół, a ciemność sal kinowych zapewniał prywatność a nawet intymność odbioru prezentowanych treści i obrazów na ekranie.
  5. Kolejną cechą jest podporządkowanie kontroli społecznej. Kino dość szybko zostało poddane pewnym ograniczeniom, np. wiekowym w zakresie udostępniania pewnych treści, które do dziś są obecne w regulacjach wielu państw, w tym Polski.
  6. Oddzielenie filmu od kina i możliwość oglądania go w domu dzięki technologii dvd lub udostępnieniu w sieci spowodowało, że nastąpiło przejście od publicznego przekazu do doświadczenia prywatnego [5].

Film jako medium propagandowe
Bardzo szybko doceniono rolę kina jako środka propagandowego, już w okresie dwudziestolecia międzywojennego w systemach totalitarnych propagandziści wykorzystywali potencjał tego medium. Przykładem jest wykorzystanie tego medium w propagandzie III Rzeszy. Joseph Goebels uważał, że przekazy odwołujące się do emocji, stereotypów i analogii mają największy wpływ na postawy odbiorców. Uważał, że najlepsze efekty perswazyjne można osiągnąć stwarzając odbiorcom przyjemne warunki odbioru treści sprzyjające ich dobremu samopoczuciu. Zapewniała to przestrzeń rozrywki. W związku z tym Goebels stwarzał warunki do rozwoju filmów rozrywkowych: muzycznych, które nie miały żadnych treści propagandowych ale sprzyjały budowie miłej atmosfery oraz fabularne i historyczne. W nich treści propagandowe były obecne, ale nie były one podane w sposób oczywisty. Treści perswazyjne były ukryte ale przeciętny widz był w stanie wyciągnąć odpowiednie z punktu widzenia nadawcy wnioski. Z tego okresu pochodzi np. film Fryderyk Wielki, który posługiwał się analogią. Ważną rolę w propagandzie Niemiec odgrywała też kronika filmowa, w niej treści propagandowe były komunikowane w sposób bezpośredni [6]. W Rosji Radzieckiej w tym okresie film również był traktowany, jako atrakcyjne medium, które mogło pomóc w legitymizacji partii i wywołania niechęci do wrogów klasowych przekazując treści zgodne z oficjalną ideologią państwową. Bardzo dobrze pokazują to przykłady wyreżyserowanych i zmontowanych przez Siergieja Eisensteina filmów: „Strajk” (1924), „Pancernik Potiomkin” (1925) i „Październik” (1928) [7].

Kino cyfrowe – od kina oka do kina pędzla
Lew Manowich w swojej książce „Język nowych mediów” (2006) przedstawia zmiany jakim ulega kino pod wpływem technologii komputerowych. Spowodowały one, że nastąpił swoisty powrót kina do jego początków, kiedy to tworzyły je obrazy – ręcznie malowane i animowane. W XX wieku te rysunkowe początki kina zostały odrzucone i nastąpił wyraźny podział na animację i film. Film animowany bazował na rysowaniu i podkreślał swą sztuczność, a produkcje kinowe w tamtym okresie zupełnie odrzuciły rysunek starały się zacierać ślady produkcji, tak by widz miał wrażenie, że oglądane obrazy nie zostały skonstruowane tylko zarejestrowane. Lata 90. XX wieku przyniosły zmiany w tym podziale wraz ze wzrostem znaczenia efektów specjalnych, które stały się ważne dla produkcji kinowych końca wieku i wymagały zastosowania animacji i grafiki. Stanowiło to początek kina cyfrowego, które:

  • zamiast filmować rzeczywistość, generuje sceny na komputerze dzięki animacji komputerowej;
  • materiał nakręcony na żywo po zdigitalizowaniu, zostaje zredukowany do poziomu kolejnego obrazu i jest poddany obróbce, co sprawia, że traci swój nadrzędny status.
  • materiał nakręcony na żywo jest poddawany dalszemu animowaniu, kompozytowaniu. W tradycyjnym kinie już nie podlegał zmianom. Tworzy to nowy typ realizmu;
  • w tradycyjnym kinie efekty specjalne i montaż były oddzielone, w kinie cyfrowym ten podział został zniesiony;
  • w rezultacie film cyfrowy składa się z materiału nakręconego na żywo + malowania + przetwarzania obrazu + animacji i animacji komputerowej [8].

Zadanie 1:

Treść zadania:
Czy współcześnie film kinowy nadal może być skutecznym narzędziem propagandy?

Bibliografia

1. Szymoniak, W.: Kino jako medium masowe. [W:] Dobek-Ostrowska, B. (Red.), Studia z teorii komunikowania masowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, s. 44-60.
2. Goban-Klas, T.: Cywilizacja medialna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2005.
3. Płażewski, J.: Język filmu, Książka i Wiedza, Warszawa 1982.
4. Goban-Klas, T.: Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
5. McQuail, D.: Teoria masowego komunikowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
6. Dobek-Ostrowska, B.: Propaganda jako forma komunikowania. [W:] Dobek-Ostrowska, J., Fras, J., Ociepka, B. (Red.), Teoria i praktyka propagandy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, s. 7-28.
7. Marcinkowski, D.: Przedrewolucyjne filmy rosyjskie i ich propagandowe odniesienia, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW 2019, nr 3 s. 89-100, dostęp:20.08.2020
8. Manowich, L.: Język nowych mediów, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.

Ostatnio zmieniona Wtorek 19 z Styczeń, 2021 19:42:08 UTC Autor: Dorota Żuchowska-Skiba
Zaloguj się/Zarejestruj w OPEN AGH e-podręczniki
Czy masz już hasło?

Hasło powinno mieć przynajmniej 8 znaków, litery i cyfry oraz co najmniej jeden znak specjalny.

Przypominanie hasła

Wprowadź swój adres e-mail, abyśmy mogli przesłać Ci informację o nowym haśle.
Dziękujemy za rejestrację!
Na wskazany w rejestracji adres został wysłany e-mail z linkiem aktywacyjnym.
Wprowadzone hasło/login są błędne.